⚠️رابطه محمود عباس (رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و جنبش فتح) با جنبش حماس یکی از پیچیده‌ترین و پرتنش‌ترین روابط در صحنه سیاسی فلسطین است.
این رابطه تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله اختلافات ایدئولوژیک، رقابت قدرت، جنگ داخلی فلسطین و نقش بازیگران منطقه‌ای قرار دارد.
در این تحلیل، ابعاد مختلف این رابطه را بررسی می‌کنیم.
1⃣ پیشینه تاریخی رابطه فتح و حماس
– جنبش فتح(تأسیس ۱۹۵۹): یک جنبش ملی‌گرای سکولار است که سال‌ها بر سیاست فلسطین مسلط بود و با اسرائیل به توافقنامه‌های صلح (مانند اسلو) تن داد.
– جنبش حماس (تأسیس ۱۹۸۷): یک گروه اسلامگرا با پایگاه مردمی در غزه که به مقاومت مسلحانه علیه اسرائیل معتقد است و فتح را به سازش متهم می‌کند.
– رقابت تاریخی: پس از شکست مذاکرات صلح در دهه ۱۹۹۰، حماس به عنوان رقیب اصلی فتح ظهور کرد.
2⃣ دوره‌های کلیدی در روابط عباس و حماس
الف) پیروزی حماس در انتخابات ۲۰۰۶ و جنگ داخلی ۲۰۰۷
– در انتخابات مجلس ۲۰۰۶، حماس اکثریت کرسی‌ها را کسب کرد، اما غرب و فتح نتیجه را نپذیرفتند.
– درگیری‌های خونین ۲۰۰۷ منجر به تقسیم فلسطین شد:
– غزه تحت کنترل حماس.
– کرانه باختری تحت کنترل فتح و محمود عباس.
– واکنش عباس: انحلال دولت وحدت و قطع رابطه با حماس.
ب) تلاش‌های ناموفق برای آشتی ملی (۲۰۱۱-۲۰۲۳)
– توافقنامه‌های قاهره و دوحه (۲۰۱۱-۲۰۱۲): تلاش برای تشکیل دولت وحدت، اما عملاً شکست خورد.
– توافق ۲۰۱۷ (مصالحه غزه-رام‌الله): حماس کنترل گذرگاه‌ها را به فتح سپرد، اما اختلافات باقی ماند.
– شکست انتخابات ۲۰۲۱: عباس به بهانه محدودیت‌های اسرائیل انتخابات را لغو کرد که باعث خشم حماس شد.
ج) جنگ‌های اخیر و تشدید اختلافات (۲۰۲۱-۲۰۲۴)
– جنگ ۲۰۲۱ و ۲۰۲۳:حماس از عدم حمایت فتح از مقاومت انتقاد کرد، درحالی که عباس خواهان «مقاومت سیاسی» بود.
– واکنش عباس به جنگ ۲۰۲۳: محکومیت حمله اسرائیل، اما عدم حمایت عملی از حماس و حتی همکاری امنیتی با اسرائیل (هماهنگی در کرانه باختری).
3⃣ عوامل اصلی اختلاف بین محمود عباس (فتح) و حماس:
الف. ماهیت مقاومت:
– فتح: طرفدار مذاکره و راهکارهای سیاسی
– حماس: معتقد به مقاومت مسلحانه
ب.روابط با اسرائیل:
– فتح: همکاری امنیتی (تحت عنوان مبارزه با تروریسم)
– حماس: مخالف هرگونه تعامل و معتقد به قطع رابطه کامل
ج.حکومت آینده فلسطین:
– فتح: خواهان دولت سکولار در دو منطقه غزه و کرانه باختری
– حماس: خواستار تشکیل حکومت اسلامی در تمام سرزمین فلسطین
د. روابط منطقه‌ای:
– فتح: متحد عربستان و مصر
– حماس: نزدیک به ایران و محور مقاومت اسلامی
این اختلافات اساسی باعث شده همکاری بین دو جناح به حداقل برسد و وحدت فلسطینیان را با چالش جدی مواجه کند.
4⃣ تأثیر بازیگران خارجی بر رابطه عباس و حماس
– اسرائیل: از تفرقه بین فتح و حماس سود می‌برد و عباس را تحت فشار قرار می‌دهد تا با حماس مقابله کند.
– مصر:میانجی‌گری می‌کند اما عمدتاً از فتح حمایت می‌کند.
– قطر و ترکیه: از حماس حمایت مالی و سیاسی می‌کنند.
– ایران:حامی اصلی حماس و منتقد سیاست‌های عباس.
5⃣ آینده رابطه عباس و حماس
– سناریوی تداوم اختلاف: عباس به همکاری با اسرائیل ادامه می‌دهد و حماس در غزه مستقل می‌ماند.
– سناریوی آشتی ضعیف: فشارهای مردمی یا بین‌المللی ممکن است به توافق صورتی منجر شود، اما اجرایی شدن آن سخت است.
– سناریوی تغییر رهبری:پس از عباس، اگر رهبر جدید فتح به سمت حماس گرایش پیدا کند، ممکن است وحدت موقت شکل بگیرد.
❗️نتیجه‌گیری:
رابطه محمود عباس و حماس ترکیبی از رقابت، دشمنی و تلاش‌های نافرجام برای وحدت است. تا زمانی که اختلافات ایدئولوژیک و حمایت‌های خارجی متضاد وجود دارد، احتمال صلح داخلی فلسطین ضعیف است. آینده این رابطه به تحولات منطقه‌ای و تغییر نسل رهبران فلسطینی بستگی دارد.
پاسخ‌ها