◻️رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، طی بیش از دو دهه در مقاطع گوناگون تاریخی به موضوع «مذاکره با غرب و به‌ویژه آمریکا» پرداخته‌اند. این بیانات، از حیث محتوا، ناظر بر اصول راهبردی نظام جمهوری اسلامی، و از حیث زمان، واکنشی دقیق به تحولات داخلی و بین‌المللی بوده‌اند.
در این نوشتار، بازتاب دیدگاه ایشان در هشت مقطع کلیدی از دی‌ماه ۱۳۷۶ تا فروردین ۱۴۰۴ مرور و تحلیل می‌شود؛
◻️رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، طی بیش از دو دهه در مقاطع گوناگون تاریخی به موضوع «مذاکره با غرب و به‌ویژه آمریکا» پرداخته‌اند. این بیانات، از حیث محتوا، ناظر بر اصول راهبردی نظام جمهوری اسلامی، و از حیث زمان، واکنشی دقیق به تحولات داخلی و بین‌المللی بوده‌اند.
در این نوشتار، بازتاب دیدگاه ایشان در هشت مقطع کلیدی از دی‌ماه ۱۳۷۶ تا فروردین ۱۴۰۴ مرور و تحلیل می‌شود؛
1️⃣ دی‌ماه ۱۳۷۶ – آغاز هشدار درباره «ساختار تحمیلی مذاکره»
در نخستین روزهای دولت اصلاحات و بعد از مصاحبه رئیس جمهور ایران که بازتابهای مختلفی داشت رهبر انقلاب در خطبه‌های نمازجمعه (۲۶ دی ۱۳۷۶) مذاکره با آمریکا را چنین تفسیر کردن:
♨️ در روزهای اخیر رسانه‌های آمریکایی شایعه کرده‌اند که ایران قصد دارد در رابطه با آمریکا تجدیدنظر کند. این شایعه چند هدف دارد:
ایجاد اختلاف داخلی
تا امروز «مقابله با آمریکا» عامل وحدت ملی بوده است. دشمن می‌خواهد همین نقطه‌ی وحدت را به محور بحث و دعوا تبدیل کند.
عادی‌سازی رابطه با آمریکا
می‌کوشند قبحِ رابطه با واشنگتن را در ذهن مردم بریزند؛ درست شبیه کاری که با دولت‌های عرب و گفت‌وگو با اسرائیل کردند.
ترمیم هیبت آمریکا
برای یک ابرقدرت، نشاندن ایران پای میز مذاکره دستاورد بزرگی است؛ چون جمهوری اسلامی از آغاز انقلاب هیبت آمریکا را شکست.
تضعیف بیداری اسلامی
اگر ایران تن به مذاکره دهد، آمریکا به دیگر مسلمانان خواهد گفت: «حتی ایران هم تسلیم شد، شما چرا مقاومت می‌کنید؟»
موضع نظام
رابطه و مذاکره با آمریکا ضرورتی ندارد؛ تجربه نشان داده سودی برای ملت ایران ندارد و زیان‌های سیاسی و حیثیتی به‌دنبال دارد.
قطع رابطه، نتیجه‌ی رفتار سلطه‌جویانه‌ی خود آمریکاست؛ نه تصمیمی عجولانه از سوی ایران.
هدف اصلی ما حفظ استقلال و عزت ملّی است؛ هر تصمیم سیاسی باید بر منطق، منافع کشور و باورهای دینی استوار باشد.
♨️در یک جمله:
دشمن با بزرگ‌نماییِ دروغ «تجدیدنظر در رابطه با آمریکا» می‌خواهد وحدت ما را بشکند و هیبت خود را بازسازی کند؛ وظیفه‌ی ما حفظ هوشیاری، شناخت اهداف دشمن و پاسداری از استقلال کشور است.
لینک کامل بیانات مهم مقام معظم رهبری در مورد مذاکره با آمریکا در سال 1376👇
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2869
قسمت دوم
2️⃣ در خرداد۱۳۸۱، رهبر انقلاب در دیدار با جمعی از ایثارگران، بحث «مذاکره با آمریکا» را در بستری تاریخی مطرح کرد که ریشه‌اش به تجربهٔ جنگ تحمیلی و مناسبات آن روزِ تهران–واشنگتن برمی‌گشت.
سخن اصلی ایشان چنین بود: هرگاه آمریکا با زبان تهدید و شرطِ تحقیر پای میز بیاید، مذاکره نه‌تنها سودی ندارد بلکه زیانِ راهبردی به عزت و منافع ایران می‌زند. برای فهم این موضع، باید دو صحنهٔ موازی را کنار هم گذاشت:
۱. پیشینهٔ جنگ و مذاکرهٔ تحمیلی
پاییز ۱۳۵۹ تا بهار ۱۳۶۱: عراق با حمایت مالی و تسلیحاتی همه‌جانبهٔ آمریکا، شوروی و اروپا بخش‌های وسیعی از خوزستان را اشغال کرد. در همین اوج اشغال، محافل بین‌المللی و برخی جریان‌های داخلی پیشنهاد «مذاکرهٔ فوری» می‌دادند؛ مذاکره‌ای که عملاً بر حفظِ دستاورد نظامی عراق صحّه می‌گذاشت.
واکنش امام خمینی: شرطِ گفتگو را «خروج کامل متجاوز» اعلام کرد. پس از عملیات‌های فتح‌المبین و بیت‌المقدس (آزادسازی خرمشهر، خرداد ۱۳۶۱) روشن شد مقاومت از موضع قدرت—نه مذاکره از موضع ضعف—نتیجه‌بخش بوده است.
این تجربه بن‌مایهٔ تحلیل رهبر انقلاب شد: «اگر در سال ۶۰ پای میز مذاکره می‌رفتیم، امروز شاید خوزستان زیر چکمهٔ بیگانه بود.»
۲. مختصات سال ۱۳۸۱ و پیشنهاد «گفت‌وگو با شیطان بزرگ»
فضای پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱: دولت جورج دبلیو بوش، ایران را در محور «دولت‌های یاغی» (Axis of Evil) قرار داد و در کنگره بودجهٔ علنی برای «براندازی نرم» جمهوری اسلامی تصویب شد.
⛔️ فشارهای داخلی برای تعامل: همان‌گونه که در جنگ، عده‌ای از «هزینهٔ مقاومت» می‌ترسیدند، در ۱۳۸۱ نیز برخی چهره‌ها با تکرار گزارهٔ «چاره‌ای جز مذاکره نیست» میدان می‌گرفتند. تجدیدِ همان گفتمانِ «ما نمی‌توانیم» که رهبر انقلاب آن را «بزرگ‌نمایی دشمن و کوچکنمایی ملت» خواند.
✅ موضع رهبری:
مذاکره‌کردن با فرد یا دولتی که صراحتاً بودجهٔ براندازی شما را تصویب کرده، «یا از الفبای سیاست بی‌خبری است یا از الفبای غیرت». ایشان افزود تا زمانی که واشنگتن به «احترام متقابل» نرسد و دست از تهدید بر ندارد، گفتگو به معنای معامله بر سر عزت ملّت خواهد بود.
3. جمع‌بندی تحلیلی
رهبر انقلاب در ۱۳۸۱ به پشتوانهٔ تجربهٔ خرمشهر، خط قرمزِ مذاکره را «برابری و احترام» تعریف کرد. وقتی طرف آمریکایی هدفش را تغییر نظام اعلام می‌کند و از موضع بالا تحریم و تهدید را حفظ می‌نماید، رفتن به میز گفتگو به‌زعم ایشان چیزی جز پذیرش «مذاکرهٔ تحمیلی»—همان الگویی که صدام و حامیانش در سال ۶۰ می‌خواستند—نیست. بنابراین، حفظ عزت و منافع بلندمدت ایران مستلزم:
1️⃣ مذاکره‌نکردن در شرایط فشار حداکثری؛
2️⃣ افزایش قدرت ملی (اقتصادی، دفاعی، علمی) برای تغییر توازن؛
3️⃣ دیپلماسی هوشمند با سایر بازیگران به‌منظور شکستن انحصار فشار واشنگتن؛
4️⃣ اعتماد به ظرفیت داخلی و ایمان عمومی—همان سلاحی که خرمشهر را آزاد کرد.
♨️ به بیان دیگر، «نه»ی آن روز به مذاکرهٔ تحمیلی، و «نه»ی سال ۱۳۸۱ به دیپلماسی ذلیلانه، هر دو روی یک اصل واحد استوار بود: گفت‌وگو فقط وقتی ارزش دارد که از موضع اقتدار و با تضمینِ منافع و عزت ملّت انجام گیرد؛ در غیر این صورت، تاریخ نشان می‌دهد هزینهٔ سازش از هزینهٔ مقاومت بیشتر است.
لینک متن کامل سخنرانی مقام معظم رهبری درخرداد1381👇
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3122
#محتوای_کاربردی
♨️ تحلیل روندی بیانات رهبر انقلاب اسلامی درباره مذاکره با آمریکا (۱۳۷۶–۱۴۰۴)
3️⃣ قسمت سوم /سال ۱۳۹۳
مقام معظم رهبری در سخنرانی فروردین سال ۱۳۹۳، یک خط فکری مشخص و هوشمندانه را در قبال سیاست‌های آمریکا ترسیم کردند. این خط فکری نه‌تنها مبتنی بر نقد صریح رفتار آمریکا، بلکه ناظر بر راهبردهای درونی برای «قوی‌سازی ملّت ایران» بود.
تحلیل این بیانات در سه سطح قابل ارائه است: تحلیل رفتار دشمن، تحلیل واکنش ملت، و راهبرد نظام اسلامی.
۱. تحلیل رفتار استکباری آمریکا: توهین، تحریف و تزویر
رهبر انقلاب رفتار مقامات آمریکایی را «بی‌ادبانه» و «توهین‌آمیز» توصیف می‌کنند. در بحبوحه مذاکرات هسته‌ای، سیاستمداران آمریکایی این گزاره را مطرح کردند که گویا «ملت ایران از اصول خود عقب‌نشینی کرده است». این نوع روایت‌سازی، نوعی جنگ نرم معنایی است که تلاش دارد اراده ملت ایران را تحریف کند و در صحنه افکار عمومی، ایران را کشوری واداده جلوه دهد.
ایشان این رفتار را نه صرفاً یک اشتباه سیاسی، بلکه بخشی از ماهیت سلطه‌جویانه و زبانی تحقیرگرانه‌ی قدرت‌های استکباری توصیف می‌کنند. آمریکا در این روایت، صرفاً یک طرف مذاکره نیست؛ بلکه نماد نظام سلطه‌ای است که زبان قدرت را فقط در قالب باج‌خواهی و تحمیل تعریف می‌کند.
۲. واکنش ملت ایران: هوشیاری و پاسخ صریح به بی‌ادبی دشمن
در مقابل این رویکرد، ملت ایران در راهپیمایی ۲۲ بهمن سال92، واکنشی پرشور و هوشمندانه نشان داد. به تعبیر رهبری، شعارهای مردم نه‌تنها بیشتر و معنادارتر بود، بلکه صبغه دفاع از اصول انقلاب را نیز با خود داشت. در واقع مردم به‌جای عقب‌نشینی یا سردرگمی، به دشمن پاسخ سیاسی دادند؛ آن هم نه از طریق جنگ یا هیجان‌زدگی، بلکه با حضور پررنگ در عرصه مشروعیت‌سازی نظام اسلامی.
رهبر انقلاب این رفتار مردم را نشانه‌ای از «غیرت ملی» و «حساسیت سیاسی» در برابر تحقیر و دروغ‌پراکنی دشمن می‌دانند. حضور در صحنه، تبدیل به یک کنش خنثی‌کننده در برابر جنگ روانی آمریکا شده است.
۳. راهبرد نظام: قوی شدن برای پایان دادن به زورگویی‌ها
هسته اصلی پیام رهبر انقلاب، یک جمله است: «ملت ایران باید خود را قوی کند.» این جمله نه یک شعار صرف، بلکه راهبردی عمیق برای خروج از چرخه تحقیر، تهدید و تحمیل است. ایشان این قوی شدن را در سه حوزه کلیدی تبیین می‌کنند:
اقتصاد: از طریق اقتصاد مقاومتی که متکی بر توان داخلی، درون‌زا ولی برون‌گراست. این اقتصاد باید طوری سامان یابد که فشارهای بیرونی (مانند تحریم‌ها) کارآمدی خود را از دست بدهند.
فرهنگ: ایشان فرهنگ را زیربنای استقامت ملی معرفی می‌کنند؛ فرهنگی که اجازه نفوذ مفاهیم غلط غربی را ندهد و ارزش‌های انقلابی را حفظ کند.
علم و دانش: که در دهه گذشته پیشرفت‌هایی داشته و باید تداوم یابد تا به‌عنوان زیرساخت قدرت نرم و سخت ملی عمل کند.
ایشان با نقد نگرش‌هایی که قدرت را صرفاً در تسلیحات نظامی می‌بینند، تأکید می‌کنند که قدرت واقعی یک ملت، در اقتصاد توانمند، فرهنگ زنده و علم پیشرو است. به تعبیر ایشان: “اگر ملّتی قوی نباشد، زور خواهد شنفت، به او زور می‌گویند.”
✅جمع‌بندی خط سیر فکری
رهبر انقلاب در این سخنرانی، خط سیر زیر را ترسیم می‌کنند:
۱. افشاگری علیه سیاست‌های تحقیرآمیز آمریکا
۲. تحلیل واکنش مردمی به دشمنی‌ها و تمجید از آن به‌عنوان ابزار مشروعیت و قدرت نرم
3. ارائه راهبرد مقاوم‌سازی و اقتدار ملی با تأکید بر درون‌زایی اقتصادی و فرهنگی
4. تشویق به استقلال‌طلبی آگاهانه و مبتنی بر آمادگی ملی، نه انزواگرایی شعاری
این بیانات، در یک نگاه کلان، پاسخی حکیمانه و چند‌لایه به «جنگ ترکیبی آمریکا» بود؛ جنگی که از تحقیر زبانی تا تحریم اقتصادی و از تحریف معنوی تا تهدید نظامی را در بر می‌گیرد و همچنان ادامه دارد.
◻️برای دسترسی به متن کامل بیانات مقام معظم رهبری در مورد مذاکره با آمریکا در سال1393 کلیک (https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=25993) کنید.
پاسخ‌ها